ادبیات نظری تحقیق سازمان همكاری اقتصادی (اكو)
قیمت فایل فقط 32,500 تومان
ادبیات نظری تحقیق سازمان همكاری اقتصادی (اكو) در 46 صفحه در قالب ورد قابل ویرایش.
بخشی از متن :
سازمان همكاری اقتصادی (اكو)
مبحث اول: مقدمه
بنیانگذاران سازمان همكاری اقتصادی[1] ایران، پاكستان و تركیه بودند. این سازمان برای شكلگیری رشد اقتصادی پایدار[2] در حوزههای مختلف فعالیت كرد تا زندگی مردم از لحاظ كیفی و كمّی ارتقاء یابد. تشكیل این سازمان نتیجهی پیوندهای تاریخی، فرهنگی، مذهبی و جغرافیایی سه كشور یاد شده بود. این اقدام در جهان دوقطبی مورد حمایت آمریكا قرار داشت تا كشورهای عضو در برابر نفوذ كمونیسم در منطقه از سوی اتحاد شوروی، در شرایط بهتری قرار گیرد. این انتظار وجود داشت كه پیشینهی پیوندهای تاریخی چند صد سالهی میان این كشورها، گسترش روابط آنها را در چارچوب این سازمان تسهیل كند. سازمان همكاری برای عمران منطقهای[3] با طرح ایجاد بازار گستردهی منطقهای، رهبران این كشورها را به تحقق اهداف اعلام شده امیدوار ساخت. رخداد انقلاب اسلامی در ایران از عوامل ایجاد سستی در روند فعالیت سازمان همكاری برای عمران منطقهای بود.
پس از سال 1979 فعالیت این سازمان به حال تعلیق درآمد و در سال 1980 منحل شد. به زودی بر اساس سیاست گسترش همكاریهای منطقهای و توسعهی همكاری در میان كشورهای همجوار، از فوریهی 1985 سازمان آر.سی.دی بار دیگر با عنوان «سازمان همكاری اقتصادی» فعالیت خود را آغاز كرد، اما تا سال 1990 كه پروتكل اصلاحی عهدنامهی ازمیر، در نشست ویژهی اسلامآباد به امضای وزرای سه كشور برسد، در عمل فعالیتی نداشت. سال 1992 كه كشورهای آسیای مركزی، افغانستان و آذربایجان به عضویت سازمان پذیرفته شدند، این شهرت سال به سال گسترش یافت و سازمان در میان مجامع و سازمانهای بینالمللی اهمیت پیدا كرد. سپس روز 28 نوامبر به عنوان روز اكو برگزیده شد.
مبحث دوم: سازمان همكاری برای عمران منطقهای (آر.سی.دی)
گفتار اول: مقدمه
سازمان همكار برای عمران منطقهای در سال 1964 تشكیل شد. سه كشور بنیانگذار آن از نظر توسعهی اقتصادی كم و بیش در سطح متوازنی قرار داشتند و هر سه در شمار كشورهای اردوگاه غرب محسوب میشدند. سران سه كشور در سال 1964 در استانبول بر همكاریهای منطقهای به عنوان «عامل تسریع رشد و توسعهی ملی و تأمین صلح و آرامش و ثبات» تأكید كردند و پیوندهای تاریخی و فرهنگی مردم خود را سبب تحكیم این همكاریها دانستند. تشكیل سازمان همكاری برای عمران منطقهای، بیانگر تلاش دولتهای منطقه برای رشد و پیشرفت اقتصادی بود.
هر سه كشور ایران، تركیه و پاكستان با محدودیتهای ارزی و بازارهای محدود مواجه بودند. شرایط داخلی این كشورها اجرای این همكاریهای منطقهای را موجه و سازنده میساخت. هر سه كشور در پی صنعتی شدن بر اساس الگوهای ارائه شده از سوی آمریكا و متحدین آن بودند. قرار گرفتن آنها در یك منطقهی استراتژیك و حساس جهان و در همسایگی اتحاد شوروی، بر حساسیت این همكاریها میافزود. سران سه كشور در پایان نشست استانبول، اهداف خود را به شرح زیر اعلام كردند:
ـ ایجاد تجارت آزاد؛
ـ ایجاد اتاقهای بازرگانی مشترك؛
ـ تنظیم و اجرای طرحهای مشترك؛
ـ كاهش هزینههای پستی میان سه كشور؛
ـ بهبود و گسترش حمل و نقل هوایی در منطقه؛
ـ بررسی امكانات توسعهی همكاری در زمینهی كشتیرانی؛
ـ گسترش راهآهن؛
ـ لغو روادید میان سه كشور؛
ـ گسترش گردشگری در منطقه؛ » كمكهای فنّی؛
ـ گسترش همكاریهای فرهنگی و ایجاد مراكز فرهنگی مشترك.[4]
پیمان ازمیر كه بیان كنندهی اهداف و انگیزههای اساسی بنیانگذاران سازمان همكاری عمران منطقهای بود، در مارس 1977 به تصویب رهبران به كشور رسید. در این پیمان تشریك مساعی صنعتی در میان كشورهای عضو با ایجاد طرحهای مشترك بر اساس بازار منطقهای، ایجاد بانك تجارت و توسعه و صندوق بیمه اتكایی نیز مورد توجه قرار گرفته بود. ضرورت تماسهای نزدیك میان مقامها و كارشناسان كشورهای عضو نیز از موارد قابل توجه برای تحقق هدفهای تعیین شده در سازمان همكاری برای عمران منطقهای بود. مؤسسههای وابسته به سازمان همكاری منطقهای عبارت بودند از: مؤسسهی تحقیقات فرهنگی در تهران، دبیرخانهی همكاریهای كشتیرانی در استانبول،[5] دبیرخانهی بیمهی اتكایی در كراچی و مدرسهی بینالمللی بیمهی همكاری عمران منطقهای در تهران. دبیر كل آر.سی.دی بر همهی مؤسسههای یاد شده نظارت داشت.[6]
گفتار دوم: كاركرد
در سالهای 1964 تا 1978، فعالیتهای زیر در سازمان آر.سی.دی انجام شد:
ـ همكاریهای فنّی و فرهنگی، مبادلهی 1210 دانشجو، 1780 هنرجو و 100 متخصص؛
ـ برگزاری 48 سمینار و كارگاه و سمپوزیوم منطقهای؛
ـ انتشار 64 كتاب و جزوه در زمینههای مختلف فرهنگی، ادبی و علمی؛
ـ برپایی 21 نمایشگاه فرهنگی: 9 نمایشگاه در ایران، 6 نمایشگاه در تركیه و 6 نمایشگاه در پاكستان؛
ـ دیدار و تماس مقامهای سه كشور؛
ـ برپایی اردوگاههای تابستانی برای جوانان، مبادلهی 16 گروه از جوانان؛
ـ بازدید سالانهی نمایندگان و هیأتهایی از سازمانهای زنان؛
ـ مبادلهی گروههای خبرنگاران از هر كشور؛
ـ آموزش 360 دانشجو از سه كشور در مدرسهی بیمه و اقتصاد آر.سی.دی؛
ـ تأسیس صندوق بیمه برای تقویت مالی كشورهای در حال توسعه؛
ـ ایجاد مركز بیمه آر.سی.دی در كراچی؛
ـ تأسیس اتحادیهی ترتیبات پرداختی چند جانبهی آر.سی.دی ؛
ـ ایجاد سرویس كشتیرانی آر.سی.دی برای حمل كالا؛
ـ كمك به ایجاد صنایع آلومینیوم در ایران، كاغذ اسكناس در پاكستان، فیلترهای شیمیایی در تركیه و چند طرح صنعتی دیگر.
همچنین در دوران فعالیت آر.سی.دی پنج نشست در سطح رهبران برگزار شد كه عبارت بودند از:
ژوئیهی 1964 در استانبول، ژوئیهی 1966 در رامسر، 1968 در كراچی، مه 1970 در ازمیر و آوریل 1976 در ازمیر.[7]
گفتار سوم: روابط تجاری
با وجود اهمیت فراوان بازرگانی همچنین سطح روابط تجاری میان اعضای سامان آر.سی.دی، میزان بازرگانی منطقهای در میان این كشورها همانند بسیاری از كشورهای توسعه نیافته، از 2 درصد مجموع بازرگانی خارجی آنها تجاوز نكرد. در 1969 دبیرخانه آر.سی.دی، از كنفرانس بازرگانی و توسعه سازمان ملل متحد[8] (انكتاد) درخواست كرد در مورد امكانات، موانع و راههای توسعه بازرگانی در منطقه پژوهشی انجام دهد. در گزارش نهایی انكتاد آمده بود كه سطح نازل مبادلات بازرگانی در منطقه، بیشتر ناشی از این است كه سرمایهگذاریها و فعالیتهای تولیدی هر سه كشور، در رشتهها و زمینههای مشابه بوده است و بازارهای داخلی از حمایت بسیاری برخوردارند. این موضوع سبب شد صنایع این كشورها بسیار كمتر از ظرفیت واقعی خود تولید كنند. در نتیجه بهای تولیدات آنها گران شد و نتوانستند با قیمتهای بینالمللی رقابت كنند، به ناچار كالاهای مورد نیاز را از كشورهای دیگر وارد كردند.
بر اساس گزارش یاد شده دیوار بلند تعرفهها و ممنوعیت واردات برخی از كالاها، كمبود اعتبارهای صادراتی، رواج خرید كالاهای تولیدی كشورهای توسعه یافته، قیمتهای گزاف محصولات در مقابل چگونگی ساخت، جنس و شیوه تحویل نازلتر، مشكلات حمل و نقل و اجبار به وارد كردن كالاهای خاص از كشورهای مشخص، از جمله عوامل و تنگناهای مورد توجه كارشناسان انكتاد بوده است.
اگر اعضای آر.سی.دی در بخش واردات به یكدیگر امتیازهایی میدادند، این امتیاز سبب میشد صادرات هر یك از این كشورها در دو كشور دیگر با قیمتهای پایینتر عرضه شود. در نتیجه به سبب بالا رفتن تقاضا، صادرات توسعه مییافت. در همان حال با ایجاد رقابت در میان صنایع در یك رشته، تخصص ایجاد شده و كالاهای بهتری وارد بازار میشد. كارشناسان انكتاد كاهش موانع تعرفهای را در این كشورها با احتیاط توصیه میكردند؛ زیرا این اقدام به نوبهی خود میتوانست بر موازنه پرداختهای این كشورها اثر نامطلوب بگذارد. در اصل سیاستهای پولی در این سه كشور بسیار متفاوت بود. از این رو كارشناسان انكتاد روش تدریج گرایانهای[9] را پیشنهاد كرده بودند.[10]
گفتار چهارم: عوامل ناكامی
عدم تمایل كشورهای عضو به چشمپوشی از منافع ویژهی خود كه لازمهی توسعهی همكاریهای منطقهای است، به مانعی اساسی در این مسیر تبدیل شده بود. سه كشور بنیانگذار این سازمان از سطح نسبتاً متوازنی از توسعهی اقتصادی برخوردار بودند، ولی رشد سریع درآمدهای ارزی ایران در پی افزایش بهای نفت، گرایشهای همبستگی در درون آر.سی.دی را كاهش داد. در واقع این سازمان بیش از آن كه كارایی اقتصادی داشته باشد، سازمانی اجتماعی بود.[11] به این ترتیب این سازمان در عمل بیشتر به مسائل تشریفاتی پرداخت. دیوانسالاری و تشریفات گستردهی این سازمان آن را از عملكرد واقعی تهی ساخت.
نبود جنبههای تكمیل كنندگی در میان اقتصاد كشورهای عضو، مانعی اساسی در راه رشد همكاریهای اقتصادی بود. در این زمینه امكانات ضعیف سه كشور برای توسعهی تجارت منطقهای نیز از مشكلاتی بود كه باید در این سازمان مورد توجه قرار میگرفت.[12] همچنین عدم شناسایی جدی مزیتهای نسبی هر یك از كشورها برای توسعهی روابط تجاری از دیگر مسائل این سازمان به شمار میرفت. اجرای سیاستهای حمایتی در كشورهای عضو و وابستگی ساختار تجارت آنها به بازار صنایع جهانی بر دشواریهای این سازمان افزود؛ از این رو تأكید هر یك از اعضاء بر منافع ملی خود در برابر منافع منطقهای، سبب كُندی و سُستی در رشد این سازمان شد. گرایش تركیه به اتحادیهی اقتصادی اروپا، به این سازمان جنبهی تشریفاتی داد. اتخاذ این سیاست از سوی تركیه و گرایشهای برتریطلبانهی ایران با حمایت ایالات متحده در منطقه، از عوامل اساسی ضعف و ناكارایی سازمان آر.سی.دی بود. به طور كلی از نظر اقتصادی سازمان همكاری عمران منطقهای دچار مشكلات جدی زیر بود:
ـ ساختار اقتصادی استعماری وابسته و فقدان كارایی لازم اقتصادی در بافت اقتصاد سنتی آنها، بخش سنتی به دلیل ماهیت خود از ایجاد ارتباطات وسیع ناتوان بود؛
ـ ناتوانی عمومی در استفاده از منابع خام و نیاز به متخصصان خارجی و عقبماندگی فن این كشورها؛
ـ ضعفهای تولیدی، وجود انبوه تولیدات مازاد بر نیاز مصرف داخلی و همگونی آن در میان اعضاء؛
ـ عدم نیاز ماهوی اقتصاد این كشورها به یكدیگر و نیاز به اقتصادهای مسلط و تولیدات آنها؛
ـ فشار كشورهای پیشرفته برای عدم تحقق همكاری منطقهای؛
ـ ضعف قدرت سرمایهگذاری به دلیل پایین بودن پسانداز ملی؛
ـ نبود توانمندی در اجرای طرحهای مشترك صنعتی و ارایه تولیدات آن به بازارهای جهانی به دلیل پایین بودن سطح استاندارد؛
ـ ضعف مدیریت اقتصادی و صنعتی، فرار مغزها و نبود زمینههای فعالیت عملی برای آنها در منطقه؛
ـ تضاد میان منافع ملی و منافع منطقهای؛
ـ نبود علاقه و اعتماد واقعی به طرحهای منطقهای و تمایل جدی به طرحهای ملی.[13]
علاوهبر موارد ذكر شده، در دوران فعالیت سازمان همكاری عمران منطقهای، هیچگونه تلاش جدی برای دگرگونی الگوی تجارت در منطقه انجام نشد. تجارت اعضای این سازمان همچنان به طور اساسی با خارج از منطقه صورت میگرفت.
[1]. Economic Cooperation Organization (ECO).
[2]. Sustainable Economic Growth.
[3]. Regional Cooperation Development (RCD)
[4]. پرویز، صفینیا، همكاری عمران منطقهای، تهران: دبیرخانه همكاری برای عمران منطقهای، 1353، ص6.
[5]. به نتایج عملی منجر نشد.
[6]. ن.ك: الهه كولائی، اكو و همگرایی منطقهای، صص 80-84.
[7]. الهه، كولائی، اكو و همگرایی منطقهای، ص88.
[8]. United Nation Conference on Trade and Development (UNCTAD)
[9]. Gradual
[10]. پرویز، صفینیا، همكاری عمران منطقهای، تهران: دبیرخانه آر.سی.دی، 1353، ص6.
[11]. غلامحسین خورشیدی، بازار مشترك اسلامی، تهران: امیركبیر، 1367، ص89.
[12]. Nurul Islam, "Regional Cooperation for Development: Iran, Pakistan, Turkey", Journal of Common Market Studies, Vol. V, No. 3, March 1976, pp. 286-87.
[13]. غلامحسین خورشیدی، بازار مشترك اسلامی، تهران: امیركبیر، 1367، صص 53-51.
قیمت فایل فقط 32,500 تومان